<p>W ostatnich badaniach naukowych potwierdzono, że gliklazyd, lek stosowany w terapii cukrzycy, wykazuje dodatkowe korzystne działanie, w tym właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Badania te dostarczają nowych, istotnych informacji na temat zastosowania gliklazydu w praktyce klinicznej, szczególnie w kontekście ochrony przed uszkodzeniami jelit spowodowanymi promieniowaniem jonizującym.</p>
<h2>Wprowadzenie do problematyki uszkodzeń jelit wywołanych promieniowaniem</h2>
<p>Radioterapia miednicy jest stosowana w leczeniu nowotworów w obrębie jamy brzusznej, w tym w przypadku nowotworów układu pokarmowego, urologicznego czy ginekologicznego. Niestety, terapia ta wiąże się z licznymi skutkami ubocznymi, które ograniczają jej zastosowanie. Szczególnie wrażliwy na promieniowanie jest układ pokarmowy, gdzie promieniowanie jonizujące (IR) może prowadzić do poważnych uszkodzeń, obniżając jakość życia pacjentów. Ekspozycja na IR zwiększa poziom reaktywnych form tlenu (ROS) i wywołuje stan zapalny w otaczających tkankach. Wzrost poziomu ROS prowadzi do podwyższenia biomarkerów stresu oksydacyjnego, co skutkuje uszkodzeniami jelit, takimi jak uszkodzenia komórek krypt jelitowych, zmniejszenie liczby i wielkości krypt jelitowych, owrzodzenia oraz martwica.</p>
<h2>Gliklazyd i jego właściwości ochronne</h2>
<p>Gliklazyd (GLZ) jest lekiem z grupy sulfonylomocznika drugiej generacji, stosowanym w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi u pacjentów z cukrzycą. W badaniach wykazano, że GLZ zmniejsza generację wolnych rodników oraz peroksydację lipidów, a także zwiększa poziom enzymów antyoksydacyjnych. Dodatkowo, GLZ chroni zdrowe limfocyty przed stresem oksydacyjnym, zmniejszając uszkodzenia DNA wywołane przez ROS. W kontekście radioprotekcji, GLZ wykazał działanie ochronne przeciwko uszkodzeniom chromosomowym wywołanym przez IR, co może być związane z jego aktywnością przeciwutleniającą.</p>
<h2>Metody badawcze i protokół eksperymentalny</h2>
<p>W badaniu przeprowadzono eksperyment na grupie 64 myszy BALB/c, które podzielono na osiem grup, w tym grupę kontrolną oraz grupy leczone GLZ w różnych dawkach (5, 10 i 25 mg/kg). Myszy były poddawane ekspozycji na promieniowanie X w dawce 6 Gy. Po ośmiu dniach podawania GLZ, myszy były naświetlane promieniowaniem. Po ekspozycji przeprowadzono analizy biochemiczne oraz histopatologiczne tkanek jelitowych.</p>
<h2>Wyniki badań: wpływ gliklazydu na markery stresu oksydacyjnego w jelicie</h2>
<p>Wyniki pokazały, że w myszach narażonych na promieniowanie poziomy malondialdehydu (MDA) i białek węglowodanowych (PC) wzrosły, natomiast poziom glutationu (GSH) spadł. Podanie GLZ w trzech różnych dawkach znacząco zmniejszyło poziomy MDA i PC w porównaniu do grupy kontrolnej. Z kolei poziom GSH wzrósł, co sugeruje, że GLZ może zmniejszać stres oksydacyjny wywołany promieniowaniem.</p>
<h2>Badania histopatologiczne: skutki działania gliklazydu</h2>
<p>Analiza mikroskopowa tkanek jelitowych wykazała, że w grupie kontrolnej struktura jelita była prawidłowa, podczas gdy w grupach narażonych na promieniowanie obserwowano uszkodzenia komórek, krwawienia oraz infiltrację komórek zapalnych. Leczenie GLZ, szczególnie w najwyższej dawce 25 mg/kg, znacząco zmniejszyło te negatywne skutki, co potwierdzają wyniki oceny histopatologicznej.</p>
<h2>Immunohistochemiczne badania ekspresji kaspazy-3</h2>
<p>W badaniach immunohistochemicznych wykazano, że ekspresja kaspazy-3, wskaźnika apoptozy, wzrosła w tkankach jelitowych narażonych na promieniowanie. Leczenie GLZ znacząco zmniejszyło ekspresję kaspazy-3, co wskazuje na jego potencjał w ochronie komórek jelitowych przed apoptozą wywołaną przez IR.</p>
<h2>Dyskusja: znaczenie gliklazydu w terapii radiacyjnej</h2>
<p>Badania wykazały, że GLZ może mieć kluczowe znaczenie w ochronie tkanek jelitowych przed uszkodzeniami wywołanymi przez promieniowanie jonizujące. Jego działanie przeciwutleniające oraz zdolność do zmniejszania apoptozy mogą przyczynić się do poprawy jakości życia pacjentów poddawanych radioterapii. Zmniejszenie poziomów MDA i PC oraz zwiększenie GSH po podaniu GLZ sugerują, że substancja ta może być skutecznym środkiem wspomagającym w terapii radiacyjnej.</p>
<h2>Podsumowanie: potencjalne zastosowanie gliklazydu w praktyce klinicznej</h2>
<p>Gliklazyd, dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwdziałającym apoptozie, może stanowić obiecujący środek ochronny przed uszkodzeniami jelita wywołanymi promieniowaniem. Jego zastosowanie w terapii pacjentów poddawanych radioterapii zasługuje na dalsze badania, które mogą potwierdzić jego skuteczność i bezpieczeństwo.</p>
Bibliografia
Arzani Soroush, Farzipour Soghra, Talebpour Amiri Fereshteh and Jalal Hosseinimehr Seyed. Gliclazide protects ionizing radiation-induced intestinal injury in mice by inhibiting oxidative stress and caspase-3. BioTechnologia 2024, 105(4), 367-376. DOI: https://doi.org/10.5114/bta.2024.145257.
